ศึกษาวิเคราะห์การอธิบายอิทธิบาทแบบสัมพันธ์และแบบเอกเทศ An analytical study of vertical and horizontal explanations of Iddhipada

Abstract

การวิจัยพื้นฐานด้วยวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพชิ้นนี้ดำเนินการเพื่อศึกษาวิเคราะห์ข้อธรรมและกระบวนธรรมของอิทธิ บาททั้งแบบสัมพันธ์/แนวตั้ง และแบบเอกเทศ/แนวนอน เพื่อสังเคราะห์และสร้างแบบในการอธิบายอิทธิบาททั้งสองแบบ และ เพื่อเสนอแนวทางในการประยุกต์ใช้ในการทำงานและเป็นฐานในการวิจัยต่อยอด หลักการของอิทธิบาทได้จากหลักฐานปฐม ภูมิ คือ พระไตรปิฏก และอรรถกถา ส่วนการวิเคราะห์ได้จากการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิจำนวน 9 คน ข้อค้นพบที่สำคัญ 2 ประการ คือ ความถูกต้องของอิทธิบาททั้งสองแบบ โดยแบบสัมพันธ์/แนวตั้ง ถูกต้องโดยเน้น อรรถะเป็นสำคัญ เหมาะสำหรับผู้ที่ยังมีอิทธิบาทไม่สมบูรณ์ และรูปแบบที่เหมาะสม คือ ลูกตุ้ม ส่วนอิทธิบาทแบบเอกเทศ/ แนวนอน ถูกต้องโดยเน้นพยัญชนะเป็นสำคัญ เหมาะสำหรับผู้ที่มีอิทธิบาทสมบูรณ์แล้ว และรูปแบบที่เหมาะสม คือ การนั่ง สมาธิ อีกประการหนึ่งคือความเป็นไปได้ของกระบวนธรรมแห่งอิทธิบาทแบบเอกเทศจะมีได้ในกรณีของวิริยอิทธิบาทเท่านั้น ประเด็นที่ควรศึกษาต่อไปคือการวิจัยเชิงปริมาณเพื่อชี้ให้เห็นว่า อิทธิบาทแบบใดที่เหมาะกับคนส่วนใหญ่ และการ สร้างให้มีอิทธิบาทสมบูรณ์นั้นมีกระบวนการอย่างไร