เหตุผลปฏิบัติวิถีสู่วัตถุวิสัยแห่งกฎศีลธรรมของเอ็มมานูเอ็ล คานท์

Abstract

เอ็มมานูเอ็ล ค้านท์ (Immanuel Kant : 1724 -1804) เป็นนักปรัชญาชาวเยอรมันในครอบครัวที่ยากจน แต่เคร่งครัด ศาสนา ผู้สร้างทฤษฎีทางญาณวิทยาใหม่ด้วยการ สังเคราะห์แนวคิดปรัชญาดั้งเดิมกับหลักการทางวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์มา เป็นหลักสำคัญ โดยจำแนกอธิบายความจริงในโลกแห่งนามธรรมออกจากโลกแห่งประสาทสัมผัสสะ เพื่อให้เห็นเส้นทางแห่งการเข้าถึง ความจริงทั้งสองด้านนั้น พร้อมทั้งยังนำศักดิ์ศรีและเสรีภาพกลับคืนสู่มนุษย์จากพระผู้สร้างหรือจากความเป็นองค์ประกอบ ของธรรมชาติในรูปของกฎศีลธรรม แนวคิดทางปรัชญาของคานท์มุ่งเน้นเพื่ออธิบายความมีอยู่ของกฎศีลธรรมในฐานะเป็นสิ่งสากล ดังนั้น ศูนย์กลางอธิบายจึงอยู่ที่แหล่งเกิดความรู้ของมนุษย์ โดยมีสมมติฐานว่า มนุษย์มีร่างกายที่ประสาทสัมผัสทำให้ต้องตก อยู่ภายใต้อำนาจของอารมณ์ซึ่งเป็นความต้องการทางกายภาพ แต่ขณะเดียวกันก็มีจิตใจที่รู้เหตุผลมาแต่กำเนิด สภาวะนี้ เรา จะทราบได้จากความขัดแย้งกันระหว่างความต้องการทางร่างกายกับเหตุผลหรือความรู้สึกกับหลักการในชีวิตประจำวัน ด้วย เหตุนี้ หลักศีลธรรมของคานท์ จึงให้ความสำคัญกับการเอาชนะอารมณ์ด้วยการใช้เหตุผล โดยแบ่งจุดมุ่งหมายทางศีลธรรม ออกเป็น 2 ประเด็น คือ จงทำสิ่งที่ท่านจงใจให้เป็นกฎสากลและอย่าใช้มนุษย์เป็นบันไดไปสู่เป้าหมายของตน ภายใต้กฎศีลธรรม เชิงปฏิบัติมนุษย์ทุกคนต้องไม่ใช้มนุษย์ด้วยกันหรือตนเอง เป็นเครื่องมือเพื่อให้บรรลุจุดหมายแห่งตน และเมื่อจะบัญญัติปฏิบัติ หลักศีลธรรมใดหลักศีลธรรมนั้น ต้องมีความเป็นสากลเพราะกฎศีลธรรมเป็นกฎธรรมชาติมีหลักปฏิบัติเช่นเดียวกับคณิตศาสตร์ ทั้งนี้มนุษย์ทุกคนมีเหตุผลที่สามารถเข้าถึงได้เหมือนกันทุกคน